Ο Μάρκος Αυρήλιος: Αυτοκράτορας και Φιλόσοφος

Ο Μάρκος Αυρήλιος, ο τελευταίος από τους λεγόμενους “πέντε καλούς αυτοκράτορες” της Ρώμης, δεν είναι γνωστός μόνο ως ηγέτης αλλά και ως φιλόσοφος. Το έργο του Εις Εαυτόν (Meditations), ένα προσωπικό ημερολόγιο γραμμένο κατά τη διάρκεια εκστρατειών και δοκιμασιών, προσφέρει μια σπάνια ματιά στο μυαλό ενός από τους πιο ισχυρούς άνδρες της Ιστορίας.

Η μοναδική γοητεία της προσωπικής σκέψης ενός αυτοκράτορα

Το γεγονός ότι το Εις Εαυτόν δεν γράφτηκε για δημοσίευση το κάνει ακόμη πιο γοητευτικό. Δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο διακηρυγμένο φιλοσοφικό έργο ή με μια δημόσια ομιλία, αλλά με τις ιδιωτικές σκέψεις ενός ανθρώπου που πάλευε να παραμείνει ηθικός, πειθαρχημένος και γαλήνιος, παρά τις πιέσεις που αντιμετώπιζε.

Αυτό από μόνο του το καθιστά σπάνιο: πόσο συχνά μπορούμε να διαβάσουμε το ημερολόγιο ενός πανίσχυρου ηγέτη της αρχαιότητας; Αντί για πολιτικές αποφάσεις ή δολοπλοκίες, βλέπουμε έναν άνθρωπο να αναρωτιέται για τη φύση της ζωής, του καθήκοντος και του θανάτου, με έναν τρόπο που μοιάζει ανατριχιαστικά οικείος ακόμα και σήμερα.

Γιατί παραμένει επίκαιρο;

Παρόλο που γράφτηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ., το Εις Εαυτόν δεν χάνει την αξία του. Αντίθετα, γίνεται όλο και πιο σχετικό με την εποχή μας, καθώς μιλά για θέματα που απασχολούν κάθε άνθρωπο:

  • Πώς να διατηρούμε ψυχραιμία μπροστά στις αντιξοότητες
  • Πώς να αντιμετωπίζουμε την αδικία και τη ματαιότητα της ζωής
  • Πώς να εστιάζουμε σε όσα περνούν από το χέρι μας και να αγνοούμε όσα δεν ελέγχουμε
  • Πώς να ζούμε σύμφωνα με τις αξίες μας, χωρίς να επηρεαζόμαστε από τις γνώμες των άλλων

Στην εποχή του άγχους, της αβεβαιότητας και της πληροφορίας που μας κατακλύζει, οι σκέψεις του Μάρκου Αυρήλιου λειτουργούν ως μια πηγή σταθερότητας.

Ένας αυτοκράτορας που αμφισβητεί τον εαυτό του

Είναι συγκλονιστικό να βλέπει κανείς έναν από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της Ιστορίας να αναρωτιέται συνεχώς αν ζει σωστά, αν παραμένει πιστός στις αρχές του και αν κάνει το καθήκον του. Σε έναν κόσμο γεμάτο ηγέτες που φαίνονται αλάθητοι ή αδιάφοροι για τις ευθύνες τους, ο Μάρκος Αυρήλιος ξεχωρίζει ως παράδειγμα ταπεινότητας και αυτογνωσίας.

Το Εις Εαυτόν ως προσωπικός οδηγός ζωής

Όποιος διαβάσει το έργο δεν θα βρει μια δομημένη φιλοσοφική θεωρία, αλλά σκόρπιες σημειώσεις γεμάτες σοφία, τις οποίες μπορεί να εφαρμόσει στην καθημερινότητά του. Είναι σαν να έχει κανείς έναν προσωπικό σύμβουλο που υπενθυμίζει συνεχώς το ουσιώδες: να εστιάζουμε στο παρόν, να δεχόμαστε τη ζωή όπως είναι και να προσπαθούμε να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι.

Εν κατακλείδι

Το Εις Εαυτόν δεν είναι απλώς ένα αρχαίο κείμενο, αλλά ένα έργο που παραμένει συγκλονιστικά σύγχρονο. Διαβάζοντάς το, νιώθουμε πως συνομιλούμε με έναν άνθρωπο που, παρά τη θέση του, είχε τις ίδιες ανησυχίες με εμάς. Και αυτό είναι που το κάνει πραγματικά ξεχωριστό.

Αν δεν το έχετε διαβάσει ακόμα, ίσως ήρθε η ώρα να ανακαλύψετε τις σκέψεις ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα που, χίλια οκτακόσια χρόνια μετά, εξακολουθεί να μας μιλά κατευθείαν στην ψυχή.

📚 Προτεινόμενα Βιβλία

  • Μάρκος Αυρήλιος - Εις Εαυτόν (Meditations)
    • 📖 Μετάφραση: Gregory Hays, Robin Hard (Αγγλικά)
    • 📌 Μία από τις πιο δημοφιλείς και σύγχρονες μεταφράσεις του έργου του Μάρκου Αυρήλιου, ιδανική για νέους αναγνώστες.
  • Donald Robertson - How to Think Like a Roman Emperor: The Stoic Philosophy of Marcus Aurelius
    • 📖 Ένα σύγχρονο βιβλίο που συνδυάζει ιστορία, ψυχολογία και στωικισμό, με πρακτικές εφαρμογές από τη ζωή και τη φιλοσοφία του Μάρκου Αυρήλιου.
  • Pierre Hadot - The Inner Citadel: The Meditations of Marcus Aurelius
    • 📖 Μια βαθύτερη φιλοσοφική ανάλυση του Εις Εαυτόν, γραμμένη από τον κορυφαίο μελετητή του Στωικισμού Pierre Hadot.